Swornegacie

Swornegacie to wieś o wyjątkowej urodzie. Wyjątkowej nie tylko z nazwy. Wywodzi się ona od dwóch słów: "Gać" to w staropolskim języku faszyna, wiązka chrustu, również tama, grobla. Gacić znaczyło mościć, opatrywać, uszczelniać ściany Brzozowe Zacisze w tle chaty mchem, liśćmi lub słomą, ocieplać. Staropolskie "sworny" oznaczało zgodny, sworka to związek, sworność to jednomyślność, zgoda, zgodność. Od staropolskiej swory pochodzi dzisiejszy sworzeń a także zawór, zwartość, zwornik.

Swornegacie to zwarte groble. Stąd powstała właściwa nazwa kaszubska – SWORNEGACE. Z czasem przyjęta została nazwa zgodna z pisownią ogólnopolską – Swornegacie, takie brzmienie nazwy miejscowości zamieszcza bydgoski skorowidz miejscowości z 1925 roku.

Wieś jest położona w malowniczym rejonie południowych Kaszub, w obszarze Zaborskiego Parku Krajobrazowego. Otoczona lasami sosnowymi i licznymi jeziorami, leży bezpośrednio na północnym brzegu jeziora Karsińskiego i - poprzez dolinę Brdy – styka się z mniejszym jeziorem.

Wspaniałe warunki turystyczne, czyste powietrze filtrowane przez lasy sosnowe z bogatym runem leśnym, położenie u boku Parku Narodowego Bory Tucholskie, liczne znajdujące się w pobliżu rezerwaty przyrody, duża ilość oznakowanych atrakcyjnych szlaków pieszych, konnych i rowerowych, raj dla wędkarzy / bo w "zasięgu ręki" od wsi znajdują się dziesiątki większych lub mniejszych zbiorników wodnych/, punkt etapowy dla uczestników spływów kajakowych "szlakiem Brdy" – oto atuty tej wsi jakich mogą pozazdrościć inne uznane kurorty.

Wieś ma też bogatą przeszłość o ciekawych zdarzeniach historycznych. Pierwsza informacja o Swornegaciach pochodzi z 1272r. a związana jest z zakonem augustianów, który miał założyć Świętopełek w 1265 r. Tę pierwszą wzmiankę odnajdujemy w łacińskim dokumencie papieża Grzegorza X z 15.07.1272 r., który poleca opiece biskupów chełmińskich osiadły tu klasztor Augustianów. W 1275 r. zakonnicy mają tu już swój kościół a książę Mestwin II staje się ich dobroczyńcą, nadając braciom zakonnym dobra i przywileje. Zakonnicy nie mieli tu jednak spokoju i dlatego za zezwoleniem Wacława II opuścili to miejsce i w 1303 r. połączyli się z klasztorem Cystersów w Oliwie. Augustianie przekazali wtedy na rzecz klasztoru oliwskiego wszystkie swoje posiadłości, mianowicie: wsie Swornegacie, Dąbrówka, plac Zwerynec, jezioro Nechor, lasy i cztery jeziora – Karsińskie, Witoczno, Długie i Zielone. W 1309r. Cystersi zamieniają te posiadłości z Krzyżakami na grunty położone bliżej Oliwy. W miejscu klasztornych zabudowań augustianów, w Swornegaciach powstał umocniony krzyżacki dwór gospodarczy.

Bogata jest też historia obiektów kościelnych w tej wsi. Pierwszy był pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela. Kolejną świątynią był kościół drewniany z trzema krzyżami pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela i św. Bartłomieja Apostoła. Kościół ten został zniszczony przez pożar pod koniec XVII wieku. Następny, trzeci również drewniany kościół zbudowano w 1742 roku. Przyjmuje on nowe wezwanie –św. Barbary. Służył aż do 1916 r. w którym to roku zakończono budowę nowego kościoła murowanego. Stary kościół drewniany został przeniesiony do Kaszubskiego Parku Etnograficznego we Wdzydzach. Po pieczołowitej rekonstrukcji zakończonej w 1987 r. jest on prawdziwą ozdobą tego skansenu. Współczesny kościół, który nawiązuje w swym kształcie do dawnego kościoła, prezentuje neobarokową modernistyczną architekturę, która doskonale harmonizuje ze starym i nowym wyposażeniem świątyni. Kościół został ozdobiony przepiękną polichromią przez słynnych braci Drapiewskich.

Pierwsza szkoła w Swornegaciach powstała prawdopodobnie w 1382 r. i miała charakter szkoły parafialnej. Obecnie obiekt szkoły (Szkoła Podstawowa i Gimnazjum) obejmują budynek szkolny, internat (jedyny w Polsce przy szkole podstawowej), salę gimnastyczną z widownią i stołówkę.